یکی از گربه سانان قشنگ جهان پلنگ است که کوچکترین حیوان در میان چهار گربه ی بزرگ رده ی Panthera است . شیر ، ببر و جگوار دیگر گربه های این رده هستند . پلنگ نسبت به شیر ، ببر و جگوار پراکندگی ، جمعیت و وضعیت حفاظتی بهتری دارد . شبیه به جگوار است اما کوچکتر و لاغرتر است . موفقیت بالای این گونه در حیات وحش به قابلیت های شکارگری فرصت طلبانه اش و انطباق پذیری اش با زیست گاه های مختلف بستگی دارد . امکان دویدن با سرعت 85 کیلومتر در ساعت ، توانایی بی نظیرش در بالا رفتن از درخت حتی در حالی که لاشه ی بزرگی را حمل می کند و توانایی استتار فوق العاده از قابلیت های بارز پلنگ است . پلنگ ترکیبی از سرعت ، چابکی ، انعطاف و قدرت است و می تواند خود را با طعمه ها و مناطق گوناگون وفق دهد . شنوایی پلنگ 2 برابر انسان است و در نور ملایم ، شش برابر بینایی اش بهتر از انسان است . پلنگ ها بسیار مقتدرند . آنها بر خلاف سایر پستانداران ، در هنگام احساس خطر به سرعت فرار نمی کنند . بلکه بسیار مقتدرانه می ایستند و بعد از کمی نگاه کردن به منبع خطر ، به آرامی دور می شوند .

مشخصات :

تمام پوست پلنگ دارای خال های گرد و تو خالی گل مانند است . پلنگ نسبت به دیگر گربه ها پاهایی کوتاه ، بدنی کشیده و جمجمه ای بزرگ دارد . طول بدن پلنگ 110 تا 190 سانتی متر ، دمش 60 تا 110 سانتی متر و ارتفاع بدنش 45 تا 70 سانتی متر است . وزن پلنگ های جهان بین 30 تا 100 کیلوگرم متفاوت است .

زیست گاه :

زیستگاه او از جنگل های بارانی تا بیابان ها متغیر است . هر کجا آب و طعمه های مطلوب باشد ، پلنگ هم وجود دارد . این جانور گسترده ترین پراکندگی را در بین تمام گربه سانان بزرگ جهان دارد . پلنگ در مناطق جنگلی ، بیابانی ، استپی ، تپه ماهوری و کوهستانی تا ارتفاع 4 هزار متر زندگی می کند . شناگران خوبی هستند ولی مانند ببر علاقه به آب ندارند . 

قلمرو و گروه :

پلنگ ها مانند ببرها گروه ندارند و جداگانه زندگی می کنند . اما مانند اکثر جانوران گوشتخوار دارای قلمرو هستند . اندازه ی قلمروی پلنگ به عوامل گوناگونی چون جنسیت ، سن ، غنی بودن محل زندگی از نظر طعمه و حضور یا نبود شکارچیان بزرگ دیگر در آن بستگی دارد . پلنگ ها به طور مداوم به اطراف قلمرو خود سرکشی می کنند و سراسر مرزهای آن را با نشانه های گوناگون مانند پشته کردن خاک ، پنجه کشیدن بر روی درخت و ریختن سرگین با بوی خاص یا پاشیدن ادرار با حجم کم روی جای پنجه کشی بر درخت و روی محل پشته کردن خاک یا روی قسمت های انتهایی گیاهان و بوته ها نشانه گذاری می کنند . پلنگ ها 6 تا 7 روز و وقتی ماده در موسم تولیدمثل است ، گرد هم می آیند .   

زادآوری و مراحل رشد :

جفت گیری پلنگ ها در اواسط زمستان انجام می گیرد و توله ها در بهار به دنیا می آیند . معمولا پلنگ های نزدیک خط استوا در تمام اوقات سال جفت گیری می کنند اما در سایر نقاط زمستان و بهار فصل جفت گیری است . دوره بارداری پلنگ 90 تا 112 روز است . در هر زایمان ۲ تا ۳ توله و گاهی 6 توله به دنیا می آید . نرها پس از 18 ماه به دنبال قلمرو خود می روند و ماده ها پس از 2 سال مادر را ترک می کنند . اگرچه بیشترشان همچنان در نزدیکی مادر می مانند . بلوغ جنسی پلنگ از 2 تا 3 سالگی است . پلنگ ها 12 سال در حیات وحش و 20 سال در اسارت زندگی می کنند . عمر پلنگ های نر بیشتر از ماده هاست .

رژیم غذایی و شکار :

پلنگ تقریبا از هر حیوانی که بتواند شکار کند ، تغذیه می کند . پلنگ با کمین کردن در مسیر طعمه ، همراه با دویدن و پرش ناگهانی شکار می کند . شاید پلنگ در میان گربه های بزرگ بهترین کمین کننده باشد . پلنگ علاوه بر بینایی بسیار قوی ، ویژگی های منحصر به فردی هم دارد که می تواند با اتکا به این ویژگی ها هر وقت اراده کند به شکار هر جانوری بپردازد . مثلا موهای نرم پای پلنگ که باعث خفه شدن صدای گام برداشتن او می شود . یا موهای ریز داخل گوش های پلنگ که در مقابل جریان باد حساسیتی فوق العاده دارند . این موها کوچکترین تغییر جهت باد را مشخص می کنند و پلنگ می فهمد که در صورت تغییر ندادن مسیرش ، طعمه بویش را می فهمد و فرار می کند . پلنگ ها مانند پراکندگی وسیعشان دارای رژیم غذایی وسیعی نیز هستند . یعنی حتی از روی فهرست طعمه های خورده شده توسط پلنگ تا حدودی می توان فهمید که در آن منطقه چه حیوانات دیگری زندگی می کنند . پلنگ ها با از بین بردن حیوانات ضعیف و پیر در بهتر کردن نسل طعمه ها از نظر ژنتیک نقش مهمی دارند . پلنگان تنها گربه های بزرگی هستند که می توانند شکار خود را به بالای درخت ببرند . 

رابطه با انسان :

پلنگ همیشه یک گام از آدمی جلوتر است و به ندرت می توان او را در طبیعت یافت و به کمتر کسی اجازه می دهد که او را مشاهده کند . بیشتر درگیری هایی که بین آدمی و پلنگ رخ داده به خاطر دخالت آدمی در زندگی پلنگ بوده است . پلنگ هیچ وقت دوست ندارد با انسان در فاصله نزدیک رو به رو شود و اگر نبردی بین این دو اتفاق بیافتد ، پلنگ به دست ها و پاهای انسان حمله می کند که نشانگر دفاع از خود است و خیلی کم اتفاق می افتد که به سر و صورت آدمی حمله کند . چون قصدش مانند ما آدمیان ، کشتن نیست .

انواع گونه ها :

پلنگ های سرتاسر جهان متعلق به 9 زیرگونه اند . این زیرگونه ها عبارتند از : پلنگ آفریقا ،  پلنگ آمور ، پلنگ عربی ، پلنگ هندی ، پلنگ جاوه ، پلنگ شمال چین ، پلنگ هندوچین ، پلنگ سریلانکا و پلنگ ایرانی . گونه های دیگری از پلنگ به نام های پلنگ بلوچستان و پلنگ آناتولی وجود دارند که اطلاعات بسیار کمی درباره آنها موجود است و حتی شاید این دو گونه دیگر وجود نداشته باشند . پلنگ بلوچستان در بلوچستان ایران و قسمت هایی از پاکستان زندگی می کرده است که امروزه دیگر در ایران وجود ندارد . احتمالا در سال های خیلی دور این پلنگ در هند هم می زیسته است . پلنگ آناتولی هم در شبه جزیره آناتولی زیست می کرده است که البته هنوز هم خبرهایی از وجود این پلنگ در کوه های جنوب و جنوب غرب ترکیه به گوش می رسد .

گربه سانی به نام پلنگ برفی در جهان وجود دارد که هنوز مشخص نیست که آیا در گونه های پلنگ قرار می گیرد یا در زیرگونه های دیگر گربه سانان جای دارد . بعضی می گویند این جانور در رده ی پلنگ شکلان است و بعضی ها عقیده دارند باید در دسته ی گربه های کوچک مانند سیاه گوش قرار بگیرد . زیستگاه پلنگ برفی کوه های مرتفع هیمالیاست . وزن پلنگ های برفی بین 27 تا 54 کیلوگرم و اندازه بدنشان 75 تا 130 سانتی متر است . پلنگ برفی قادر است 15 متر بپرد . این گربه ها به خاطر خز زیبا و گرمشان و همچنین به دلیل استفاده از اعضای بدنشان در طب سنتی چینی شکار می شوند . به دلیل خوی مرموز این گربه ، به طور دقیق مشخص نیست که چه تعداد از آنها در طبیعت یافت می شوند اما برآورد می شود تعداد 3500 تا 7000 قلاده پلنگ برفی در طبیعت وجود داشته باشد و 600 تا 700 قلاده هم در باغ وحش های جهان نگهداری می شود . قوچ و میش ، بز کوهی ، گراز ، خرگوش ، سنجاب زمینی ، موش و حیوانات اهلی طعمه های پلنگ برفی را تشکیل می دهند .

پراکنش و آمار :

پلنگ بیشترین پراکنش را در بین تمامی گربه سانان دارد . از علف زارهای گرم و باز آفریقا تا جنگل های حاره ای و مرطوب هند و آفریقا ، کوهستان های سرد و صخره ای خاورمیانه و جنگل های سرد خاور دور روسیه ، محدوده ی پراکنش پلنگ است . پلنگ ها قبلا از آفریقای جنوبی تا شبه جزیره کره در اکثر نقاط آفریقا و آسیا پراکنده بودند . تخریب زیستگاه ها و شکار از مهم ترین علل کاهش تعداد پلنگها است . در دهه 1960 حدود 500000 پلنگ در آفریقا کشته شدند .  امروزه بیشترین تراکم پلنگ در آفریقای جنوب صحرا است . فقط پلنگ های آفریقا در ساوانا و جنگل های بارانی وضعیت خوبی دارند که به راحتی از آنها فیلم برداری می شود و حتی در برخی نقاط مجوز شکار آنها صادر می شود . پلنگ در برخی نقاط به عنوان آفت شمرده می شود . 13 کشور آفریقایی مجوز دارند که به میزان 2590 قلاده ، پروانه شکار پلنگ صادر کنند . در معرض خطرترین پلنگ در جهان ، پلنگ آمور است .

پلنگ آفریقا ( African Leopard ) :

یکی از زیرگونه های فراوان پلنگ ، پلنگ آفریقایی است . به طور متوسط حدود 7000۰0 پلنگ در آفریقا زندگی می کنند . وزن جنس نر به طور میانگین به 60 کیلوگرم می رسد . جنس ماده آن نیز وزنی بین 35 تا 40 کیلوگرم دارد . پلنگ های آفریقایی بسته به مکانی که زندگی می کنند ، جثه های متفاوتی دارند . آنها در مناطق مختلف آفریقا به غیر از بیابانهای شنی زندگی می کنند و بیشتر در شب به شکار می پردازند . آنها تقریبا از تمام پستانداران مانند گراز ، گوزن ، مانگوس ، گورخر ، زرافه ، ایمپالا ، خرگوش و حیوانات اهلی چادرنشینان تغذیه می کنند . همچنین خزندگان ، جوندگان و پرندگان نیز در رژیم غذایی پلنگ آفریقا قرار دارند .

پلنگ آمور یا منچوری ( Amur Leopard ) :

این پلنگ بومی خاور دور روسیه ، شبه جزیره کره و شمال شرقی چین است . در بین تمامی زیرگونه های پلنگ ، این زیرگونه کم ترین جمعیت را دارد . نسل این حیوان در چین و کره از میان رفته است و تنها در مرز روسیه با چین و کره شمالی باقی مانده است . بر اساس سرشماری سال 2007 میلادی ، فقط 14 تا 20 پلنگ بالغ و 5 تا 6 توله پلنگ به زندگی پرخطر خود ادامه می دهند . توسعه شهرها ، ساخت راه ، شکار ، بهره برداری از جنگل و تغییرات آب و هوایی باعث کاهش بسیار بسیار شدید تعداد این گربه ی زیبا شده است . وزن جنس نر پلنگ آمور 32 تا 48 کیلوگرم است و به ندرت وزن 60 تا 75 کیلوگرم مشاهده شده است . وزن ماده ها نیز 25 تا 43 کیلوگرم است . دو نوع گوزن ( سیکا و شوکا ) در کنار خرگوش و گورکن طعمه های اصلی پلنگ آمور را تشکیل می دهند . حدود 300 پلنگ آمور در باغ وحش های روسیه ، اروپا و آمریکای شمالی  زیست می کنن

پلنگ عربی ( Arabian Leopard ) :

پلنگ عربی یکی از 9 زیرگونه ی پلنگ و کوچکترین آنهاست . وزن جنس نر حدود 30 کیلوگرم و جنس ماده حدود 20 کیلوگرم است . مناطق گوناگون شبه جزیره عربستان ( کوهستان های مدینه و حجاز ، شمال یمن ، کوه های راس الخیمه و شرق امارات ) و شبه جزیره سینا ، مکان زندگی پلنگ عربی است . پلنگ عربی از پستانداران سم دار ، پرندگان و خزندگان تغذیه می کند . این پلنگ در خطر انقراض قرار دارد و طی آمار سال 2006 میلادی تنها 200 قلاده از این گربه در طبیعت وجود دارد . در سال های اخیر مجامعی جهت حفاظت از این پلنگ تشکیل شده است .

پلنگ هندی (  Indian Leopard ) :

این پلنگ در شبه قاره هند و در کشورهای هند ، نپال ، بوتان ، بنگلادش و بخش هایی از پاکستان زندگی می کند . پلنگ هندی در کنار ببر بنگال ، شیر آسیایی و پلنگ برفی یکی از چهار گربه سان بزرگ هندوستان است و گسترده ترین قلمرو را در بین گربه سانان هند دارد . اما خطر ، نسل این پلنگ را تهدید می کند . حیواناتی که سکونت گاه های مشترکی با پلنگ دارند ( مانند شیرها ، ببرها ، خرس ها ، گرگ ها ، فیل های آسیایی ، کفتارها ، سگ های وحشی و ... ) ممکن است توله های پلنگ را به قتل برسانند و ببرهای بنگال و شیرهای آسیایی گاهی ممکن است به یک پلنگ کاملا بالغ حمله کنند . اما مهم ترین خطر انسان ها هستند . سال هاست که این حیوان با کاهش زیست گاه و شکار مواجه است . حمله پلنگ ها به حیوانات اهلی باعث نبرد انسان با پلنگ هندی شده است . از این گربه سان تعداد 9844 قلاده باقی مانده است . برای جلوگیری از بیشتر شدن این تعارضات ، سازمان های مسئول هند برنامه های مختلفی را اجرا کرده اند .

لنگ چینی یا شمال چین ( North China Leopard ) :

پلنگ چینی یکی از زیر گونه های پلنگ در جهان است که وزن نر آن 50 کیلوگرم و وزن ماده آن 32 کیلوگرم است . این پلنگ بومی شمال چین است و در مناطق مرکزی و شرقی کشور چین نیز وجود دارد . این گربه سان منزوی از پستاندارانی چون گراز و گوزن و جوندگان و پرندگان تغذیه می کند . این پلنگ در آستانه انقراض قرار دارد .

پلنگ سریلانکایی ( Sri Lanka Leopard ) :

پلنگ سری لانکایی یکی از زیرگونه های پلنگ در جهان است که تنها زیستگاه او نواحی گوناگون جنگل های سریلانکا ( گرمسیری ، مرتفع یا سرد و خشک ) است . وزن نر این جانور 55 کیلوگرم و وزن ماده 30 کیلوگرم است . پلنگ سریلانکا از پستانداران کوچک و بزرگ مانند گوزن یالدار ، گراز ، میمون ، گاومیش و خزندگان و پرندگان تغذیه می کند . در نواحی کم باران گوزن خالدار غذای اصلی این گربه است . این پلنگ هم وضعیت جالبی ندارد و در آستانه ی انقراض است . امروزه 700 تا 950 پلنگ در سریلانکا وجود دارد .

پلنگ ایرانی ( Persian Leopard ) :

پلنگ ایرانی بزرگترین گونه پلنگ در جهان است که خوشبختانه ، هنوز جمعیت کمی از آن در کشور ما زندگی می کند . پلنگ ایرانی بومی غرب آسیاست که متاسفانه در فهرست گونه های در خطر انقراض آی یو سی ان قرار گرفته است . برخی عقیده دارند پلنگ ایرانی دارای 3 زیرگونه و بعضی دیگر عقیده دارند دارای 5 زیرگونه است . پلنگ ایران می تواند تا ارتفاع 4 هزار متری زیست کند .

جمعیت پلنگ ایرانی در سراسر کشورهای محل زیست خود از 871 تا 1290 قلاده برآورد شده است . تازه ترین آمارهایی که کشورهای محل زیست پلنگ ایرانی از جمعیت این گربه سان منتشر کرده اند به این صورت است :

ایران 550 تا 850 قلاده ، افغانستان 200 تا 300 قلاده ، ترکمنستان 78 تا 90 قلاده ، ارمنستان 10 تا 13 قلاده ، آذربایجان 10 تا 13 قلاده ، قره باغ 3 تا 4 قلاده ، گرجستان 5 قلاده ، روسیه در قفقاز شمالی 10 قلاده و ترکیه 5 قلاده .

ایران مهم ترین زیستگاه پلنگ در خاورمیانه است که امکان بقای گروه های کوچک این حیوان در قفقاز ، شرق ترکیه و احتمالا ترکمنستان از راه مهاجرت های بین مرزی را افزایش می دهد . اصلی ترین تهدید جدا شدن زیستگاه ها و قطع ارتباط ژنتیکی گروه های مختلف این حیوان است که به تشکیل گروه های کوچک منجر شده است .  به طوری که در همه قلمرو زیستی این حیوان هیچ گروه جمعیتی وجود ندارد که دربرگیرنده ی بیش از 100 پلنگ بالغ باشد .

وضعیت پلنگ در ایران :

در 40 یا 50 سال گذشته به دلیل وجود کل و بز و قوچ و میش در البرز و زاگرس و کوه های منفرد ، پلنگ در تمام نقاط کوهستانی و جنگلی و یا دشت های ایران زندگی می کرده است که متاسفانه در بسیاری از مناطق ایران کاهش چشم گیری داشته و حتی به کلی از بین رفته است .

امروزه پلنگ در تمامی استان های ایران پراکنده است . البته در سال های اخیر حضور این جانور در بعضی نقاط و استان های ایران با اشکال رو به روست .

دیدن پلنگ ایرانی در دل طبیعت فوق العاده سخت است و کسانی که توانسته اند این زیبای مغرور را ببینند ، جانوری را دیده اند که شاید افرادی سالیان سال به دنبالش می گردند ولی تنها آثار او را می بینند . به خصوص که حیوانات ایران گریزنده ترین یا یکی از گریزنده ترین حیوانات جهان هستند .

پلنگ ایران به دلیل جثه ی بزرگ و قدرت بی نظیرش ، از پس هر جانوری برمی آید . برخی مطالعات بر روی رژیم غذایی پلنگ نشان می داد که این گربه سان حتی از گرگ تغذیه می کند . همچنین پلنگ ایرانی مانند اکثر پلنگ ها علاقه ی زیادی به تغذیه از سگ دارد . همچنین اگر در نبردی که بین دو پلنگ روی می دهد ، یکی از آنها کشته شود ، دیگری از او تغذیه خواهد کرد . همچنین در نبردی که بین یک پلنگ و یوزپلنگ در اطراف بافق روی داده بود ، پلنگ توانسته بود یوز را از پا دربیاورد .

پلنگ در ایران از کل و بز ، قوچ و میش ، گراز ، پرندگان ، خزندگان ، روباه ، سگ ، گاو ، گوسفند ، الاغ ، ماهی و حشره تغذیه می کند . آهو ، شوکا و مرال دیگر طعمه های پلنگ ایران هستند . سم دارانی چون کل و بز و قوچ و میش به خصوص مسن ترها ، طعمه های مورد علاقه و ارجح پلنگ در ایران هستند . گراز به دلیل سختی شکار در رتبه بعدی قرار می گیرد .

جفت گیری پلنگ در کشور ما در اسفند و بهمن روی می دهد

یکی از بزرگترین مشکلات پلنگ در ایران نبود طعمه های اصلی است و همین باعث می شود پلنگ ها به دام های آدمی حمله کنند و چوپانان و دامداران ناآگاه و سنگدل نیز با بی رحمی تمام پلنگ را از پا دربیاورند . هنگامی که اجساد این پلنگ ها مورد مطالعه قرار می گیرد ، نشان می دهد که معده ی آنها کاملا خالیست و همین نبود طعمه باعث می شود پلنگ ما به طعمه های غیرمعمول و سخت مانند تشی روی بیاورد و همین امر باعث وجود جراحت و عفونت در بدن پلنگ به دلیل فرورفتن تیغ تشی می شود . مبارزه با تشی برای تمامی گونه های پلنگ سخت است .

دامداران اطراف کوه بیرک در بلوچستان ، خسارات زیادی را از پلنگ این ناحیه دیده اند . اما نکته جالب توجه اینجاست که با وجود این موضوع مردمان بلوچ عقیده دارند نباید پلنگ ها را کشت . چون با این کار خشک سالی پدید می آید و ادامه پیدا می کند و شاید همین امر ضامن بقای پلنگ در بلوچستان شده است . اما در دیگر جاهای ایران کسی فکر نمی کند که چرا خشک سالی سال به سال بیشتر می شود . در مطالعات انجام شده معلوم گردید که پلنگ های بلوچستان با پلنگ های شمال کشور تفاوت دارند اما نمی توان آنها را جزء پلنگ بلوچستان به حساب آورد .

طی آمارهایی که انجمن یوزپلنگ ایرانی منتشر کرد ، از سال 1381 تا 1386 حداقل 38 قلاده پلنگ در کل کشور توسط انسان ها کشته شده بودند که اگر تعداد گزارش نشده را هم به این آمار اضافه کنیم ، حدود 50 قلاده پلنگ طی 5 سال از بین رفته اند . و جالب آنکه 13 قلاده آن متعلق به سال 86 بوده است .

در آمار بعدی مشخص شد طی 8 سال ، یعنی از 1380 تا 1388 ، 100 قلاده پلنگ توسط ایرانیان کشته شده اند . که این 100 قلاده تنها آن مواردی بودند که گزارش شده بود .

اما طی آخرین آمار انجمن یوزپلنگ ایرانی در سال 1389 حدود 25 پلنگ در کشور کشته شدند که می توان حدس زد این آمار تا 35 الی 40 قلاده قابل افزایش است . هم چنان بیشترین آمار کشتار پلنگ در کشور به استان های مازندران ، گلستان و خراسان های رضوی و شمالی تعلق دارد .

و این آمارها نشان می دهد که اصلا رقم 500 قلاده پلنگ واقعی نیست و شاید تعداد پلنگ های ایران به 200 تا 300 قلاده برسد و با روند فعلی در 5 یا 6 سال آینده ، پلنگ ایرانی هم به سرنوشت پسرعموهای ایرانی اش دچار خواهد شد .

وضعیت پلنگ در کشور ما بسیار بحرانی تر از یوزپلنگ است . چنان که آمارها نشان می دهد روند جمعیت یوز رو به افزایش و جمعیت پلنگ به سرعت رو به کاهش است .

 البته در بین این همه ناامیدی و اخبار ناگواری که درباره ی پلنگ می شنویم ، بعضی از گزارش ها هم امیدوارم کننده است . تصاویر و فیلم های با کیفیتی که توسط انجمن یوزپلنگ ایرانی از پلنگ در منطقه البرز مرکزی به دست آمده بود ، یکی از همین امیدهای ما برای احیای نسل رو به افول پلنگ ایرانی است . چون پلنگ هایی که در این فیلم ها حضور داشتند از آرامش و شرایط بسیار خوبی برخوردار بودند .

پلنگ ایرانی در فرهنگ ما :

پلنگ همان گونه که خشن ، پرغرور و ترسناک است ، همان اندازه زیبا ، فریبنده و دلرباست .

پلنگ به دلیل پوست دو رنگش ، سمبل ریا و مکر و حیله است . در قدیم و در بعضی اقوام حتی از طریق فروش و صادرات پوست پلنگ ، گذران زندگی می کردند .

در ذهن و زبان ایرانیان ، پلنگ نمادی از قدرت ، شجاعت و سرعت است و در شاهنامه ی فردوسی که مهمترین کتاب حماسی ایران است پلنگ همواره نماد و نشانه ای از قدرت ، کبر و شجاعت است . پلنگ از دیرباز و حتی از متون پهلوی و اوستایی در فرهنگ ایران جای داشته است . در بعضی از احادیث معصومین نیز به پلنگ و یا خشم پلنگ اشاره شده است . در انجیل هم به پلنگ اشاره شده است . مردان و زنان شجاع به داشتن نهاد پلنگ معروف بودند .

 پلنگ نه به اندازه شیر ولی در حد خود نقش بسیار باارزشی در تاریخ ، فرهنگ و ادب ایران زمین دارد . حضور پلنگ در جای جای کشور ما باعث شده است که پلنگ حتی جای خود را در اسامی مکان های کشور ما باز کند . دشت ها ، کوه ها ، رودها و روستاها و شهرستان هایی در ایران وجود دارند که نام های آنان از واژه پلنگ گرفته شده است . مانند دشت پلنگ ، قوچ پلنگ ، پلنگ لو و اسامی دیگری که با نام زیبای پلنگ شناخته می شود . پلنگ در تاریخ ایران به عنوان جانوری پرغرور و کبیر یاد می شود که با توجه به شجاعت و کبر پلنگ مثل ها و داستان های زیادی در فرهنگ و تاریخ ایرانیان به وجود آمده است .

در اساطیر پلنگ نماد قدرت زنانه بر روی زمین و ماه نماد این قدرت در آسمان است . افسانه ای در بیشتر فرهنگ ها به خصوص در شرق آسیا و چین رایج است و آن این است که در شب هایی که ماه کامل است پلنگ پیر و بالغی به بالای یک بلندی می رود و پنجه می زند تا ماه را از بلندای آسمان بر زمین بیاندازد و این حرکت تنها به این دلیل است که پلنگ نمی تواند هیچ چیزی را زیباتر و بزرگتر از خود تصور کند . و همین افسانه ماه و پلنگ که در زمان مناسب به آن خواهیم پرداخت ، دست مایه ی ادیبان ، شاعران ، نویسندگان و حتی هنرمندان ایران زمین شده است که هر کدام این واقعه را به زیباترین شکل ممکن تعریف کنند . البته این افسانه در ادبیات کهن ما جایی ندارد و در قرن اخیر است که بدان پرداخته شده است . اما غرور و کبر پلنگ در تمامی تاریخ ادبیات ما وجود دارد .

غیر از شاهنامه که اصلی ترین سند فرهنگ ما ایرانیان است و در آن به طور مرتب به پلنگ اشاره شده است ، در اکثر آثار ادبی ایران از اشعار سعدی و مولانا تا آثار فرخی سیستانی ، منوچهری دامغانی و خاقانی تا آثار معاصر همگی از صفات پلنگ بهره برده اند و حتی در نوشته ها و اشعار نویسندگان جوان نیز می توان با نقش پررنگ پلنگ مواجه شد که شاید اصلی ترین عامل حضور پلنگ در آثار ادبی و تا همین دهه ی حاضر ، وجود پلنگ در کشور باشد . به دلیل پراکنش پلنگ و حضور این گربه سان زیبا در اکثر نقاط کشور ما ، این جانور یکی از شناخته شده ترین حیوانات در نزد تمامی مردم ایران است